صنایع دستی اصفهان

صنایع دستی اصفهان کدامند؟

صنایع دستی اصفهان همواره در تمامی ادوار مشهور بوده است. هنر دست اصفهان، به عنوان نماینده هنر اصیل ایرانی، در سطح جهان معرفی شده است. به عبارت دیگر می توان اصفهان را مهد صنایع دستی ایران نامید که در نتیجه ذوق، هنر، پشتکار و خلاقیت هنرمندان و صنعتگران آن است که فراورده های دست ساز آنان با ویژگی های خاص، علاقمندان داخلی و خارجی بسیاری را به خود جذب کرده است. برای آشنایی با صنایع دست ساز اصفهان با ما همراه باشید تا پرطرفدارترین صنایع دستی نصف جهان را به شما معرفی کنیم.

تاریخچه صنایع دستی اصفهان

وسایل مختلفی در طول قرن ها توسط بشر ساخته شده اند که معمولا برای برطرف کردن نیازهای روزمره کاربرد داشته اند که به مرور زمان علاوه بر کاربرد، به صورت تزئینی نیز مورد استفاده قرار گرفته اند. بسیاری از صنایع دست ساز از حدود قرن ها پیش تا دوره معاصر حضور داشته اند و برخی نیز با خلاقیت و توانایی هنرمندان معاصر پا به عرصه وجود گذاشته اند. به طور کلی می توان گفت که صنایع دستی اصفهان در دوره صفویان رونق فراوانی داشته اند و با گذر زمان در دوره قاجار از رونق افتادند. توسعه دوباره این هنرها بعد از انقلاب مشروطه اتفاق افتاد و تا به امروز ادامه داشته است.

انواع صنایع دستی اصفهان

صنایع دستی اصفهان دارای تنوع فراوانی می باشد که از جمله آنها می توان به فیروزه کوبی، خاتم کاری، میناکاری، مس و خاتم، مس و پرداز، قلم زنی، سوزن دوزی، طلاکوبی و کاشی سازی اشاره نمود. این ها تنها تعدادی از صنایع زیبای اصفهان هستند که پس از پستی و بلندی ها در گذر زمان هنوز هم پابرجا هستند.

فیروزه کوبی اصفهان

از شناخته شده ترین صنایع دستی ایران، می توان به هنر فیروزه کوبی اصفهان اشاره کرد که در آن از فیروزه های موزاییک شده کوچک در طرح های متفاوتی بر روی ظروف فلزی کنار هم چیده می شوند. در این صنعت دست ساز هرچه فاصله بین فیروزه های به کار رفته بر روی سطوح فلزی ظروف، کمتر باشد و کار دارای نظم بیشتری باشد، ارزش هنری اثر ساخته شده افزایش می یابد.

هنر فیروزه کوبی در اصفهان قدمت زیادی ندارد و دارای پیشینه تقریبا کمتر از یک قرن است اما خلق طرح های زیبا توسط هنرمندان این شاخه سبب شده است تا فیروزه کوبی اصفهان از محبوبیت خاصی برخوردار باشد. فیروزه کوبی بر روی ظروف فلزی با جنس های مختلف انجام می شود که می توان به برنج، مس، نقره و طلا اشاره کرد که مبدع این هنر اصیل بر روی ظروف سفالی و مسی در اصفهان، روبن یروشالمی است.

در وهله اول می توان گفت که هنر فیروزه کوبی اصفهان جنبه تزئینی و زیباسازی دارد اما با توجه به این که روی ظروفی چون شیرینی خوری، گلاب پاش، قندان و … به کار می رود جنبه کاربردی نیز دارد و از این رو طرفداران بسیاری دارد. هنرمندان اصفهانی هنر فیروزه کوبی برای خلق آثار بی نظیر خود بیشتر از ظروف مسی استفاده می کنند و به تازگی نیز از این هنر سنتی و دست ساز در تزئین زیورآلات و تابلوهای نفیس استفاده می کنند که طرفداران بسیاری را به خود جذب کرده است. اگر خواهان خرید سوغاتی اصفهان هستید، ظرف فیروزه کوبی شده بهترین پیشنهاد است.

قلم زنی اصفهان

نمونه ایی از هنر اصیل ایرانی، قلم زنی اصفهان است که قدمت آن به هزاران سال قبل از میلاد مسیح برمی گردد که تا به امروز نسل به نسل منتقل شده است و اکنون از یکی از صنایع دستی پرفروش اصفهان است. تزئین و کندن نقوش متفاوت بر روی اشیاء فلزی به خصوص طلا، مس، برنج و نقره به وسیله قلم با ضربه چکش، قلم زنی نامیده می شود. قلم زنی در سه سبک اصفهانی، شیرازی و تبریزی انجام می شود.

استفاده از نقوش تخت جمشید و گل مرغ بر روی فلز نقره سبک شیرازی را در بر می گیرد و استفاده از قلم های صاف و کم عمق بیشتر در سبک تبریزی کاربرد دارد. سبک قلم زنی اصفهانی خود شامل 5 سبک مختلف برجسته، نیمه برجسته، ریزه قلم زنی، حکاکی و مشبک کاری است.

خاتم کاری اصفهان

یکی از اصیل ترین و نفیس ترین صنایع دستی اصفهان، خاتم کاری است. هنر خاتم کاری شبیه به کاشی کاری است با این تفاوت که در این هنر زیبا، زمینه کار از جنس چوب یا مس است. چوب های به کار برده شده در این هنر دست ساز شامل عناب، افرا، کیکم، نارنج، فوفل، گردو، آبنوس و … است که هر کدام در رنگ طبیعی خود مورد استفاده قرار می گیرند و معمولا دارای رنگ های سفید، زرد، سیاه، طیف های مختلف قهوه ای و … هستند.

لازم به ذکر است که برخی از هنرمندان این حرفه از استخوان گاو، شتر، اسب و عاج فیل استفاده می کنند. نحوه قرارگیری مثلث های خاتم و نداشتن فضای خالی بین آن ها و همچنین رعایت اصول تقارن از ویژگی های محصولات خاتم کاری به شمار می رود. تفاوت در جنس چوب و چسب های به کار رفته در ظروف و اشیا خاتم کاری شده، در کیفیت اثر نهایی تاثیرگذار است.

میناکاری اصفهان

اصفهان را با هنر و صنایع دستی میناکاری می شناسیم. میناکاری هنر جلا دادن سطح سفالی با تکه های نقاشی شده آبی رنگ است. البته این روزها ترکیب میناکاری و خاتم کاری یا میناکاری و مس گری را نیز دربازار می بینیم که بسیار جذاب است. این هنر در قالب تزئین سطح فلزات با الگوها و طرح های هندسی و گل ها و گیاهان است که با استفاده از رنگ های متنوع، به ویژه رنگ مینا، انجام می شود.

میناکاری اصفهان از قرن هفدهم میلادی در دوره صفویه رونق بیشتری یافت و در طول زمان تکنیک ها و الگوهای متنوعی در این هنر توسعه یافت. در ابتدا، میناکاری اصفهان بیشتر بر روی شیشه ها و استند های نقاشی انجام می شد، اما بعدها به تزئین اشیاء فلزی مانند ظروف، کاسه ها، بشقاب ها، جعبه ها و جواهرات نیز گسترش یافت.