قلمکار
قلمکاری (یا چیت سازی) هنر چاپ یا نقش زدن روی پارچه است. قلمکاری واژهای فارسی است که در زبان هندی به عاریت گرفته شده و بهطور لغوی از دو واژه قلم و کاری تشکیل شده و معنی آن، کار هنری است که با قلم انجام میشود.
این هنر در دوره شاه عباس در قرن ۱۱ قمری به علت علاقه درباریان و توجه خاصی که به این صنعت داشتند، به کمال رسید. در این دوره انواع مختلف قلمکاری تهیه میشد که از معروفترین آنها میتوان به قلمکاری زر یا اکلیل اشاره کرد. در این دوره بیشتر لباسهای مردانه و زنانه از پارچههای قلمکاری تهیه میشد. قلمکاری در طول زمان دستخوش تغییراتی در ماهیت و نحوه ساخت، اجرا و تولید انبوه شدهاست.
در دوره صفویه این هنر گسترش یافت و در حقیقت میتوان گفت دوره پررونق آن از زمان صفویه شروع و به اواسط عصر قاجاریه ختم گردید. این هنر صنعت یکی از مهمترین شاخههای صنایع دستی استان اصفهان بهشمار میآید
بهطور عمده پارچههای معمول مصرفی در قلمکاری عبارتند از: پنبه و ابریشم کتان چلوار کرباس. پارچه ویژه قلمکاری باید نخی باشد چون پذیرش رنگ برای الیاف پنبه بهمراتب زیادتر از پشم میباشد، پنج نوع پارچه در قلمکاری بکار برده میشود: پارچههای ابریشمی، کرباس، متقال، ململ حاجی علی اکبری، چلوار و کتان بافت خارجی.
از جمله نقوشی که در هنر قلمکاری مورد استفاده قرار گرفتهاست، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
مناظر تاریخی، جانوران اهلی و وحشی، مینیاتور، شکارگاههای صنعتی، رامشگران و نوازندگان، گل و بوته و اسلیمی، تصاویر شعرا، زنجیره، کتیبه، زورخانه و ورزشگاهها، داستانهای کهن ادبیات فارسی، تصاویر عشاق ایرانی، کتیبههای مزین به اشعار به ویژه اشعار محتشم کاشانی، موضوعات و وقایع تاریخی، داستانهای حماسی عاشورا.